Mahabharata 6. Bhishma Parva (Het Boek van Bhishma)
Sanskriet:
यदा यदा हि धर्मस्य ग्लानिर्भवति भारत।
Transliteratie:
yadā yadā hi dharmasya glānir bhavati bhārata
Vertaling:
Telkens wanneer de dharma in verval raakt, O Bharata.
Overzicht:
Bhishma Parva is een van de meest cruciale delen van de Mahabharata, waarin de oorlog op het slagveld van Kurukshetra eindelijk losbarst. Dit boek richt zich op de eerste tien dagen van de strijd, waarbij Bhishma, de grootvader en belangrijkste krijger van de Kaurava’s, het bevel voert over hun leger. Een belangrijk onderdeel van dit Parva is de Bhagavad Gita, het spirituele en filosofische meesterwerk waarin Krishna Arjuna onderwijst over zijn plicht en het concept van dharma, terwijl hij twijfelt om deel te nemen aan de oorlog.
Belangrijke Inhoud:
- De Start van de Oorlog:
- Bhishma Parva begint met de uiteindelijke opstelling van de legers op het veld van Kurukshetra. De legers van de Kaurava’s en de Pandava’s staan tegenover elkaar, klaar voor de strijd. Bhishma, de oud-strijder van de Kuru’s, wordt aangesteld als de opperbevelhebber van het Kaurava-leger, terwijl Dhrishtadyumna het bevel voert over het Pandava-leger.
- Arjuna’s Morele Crisis en de Bhagavad Gita:
- Vlak voordat de strijd begint, ervaart Arjuna een diep moreel conflict. Hij ziet dat hij familieleden, leraren en vrienden aan beide zijden van de strijd moet doden, en hij twijfelt aan de rechtvaardigheid van de oorlog.
- Arjuna legt zijn boog neer en wendt zich tot Krishna voor advies. In reactie hierop geeft Krishna de leringen van de Bhagavad Gita:
- Dharma: Krishna legt uit dat het Arjuna’s plicht (dharma) is om als Kshatriya te vechten voor gerechtigheid, ongeacht de persoonlijke kosten.
- Onsterfelijkheid van de Ziel: Krishna vertelt Arjuna dat de ziel onsterfelijk is en dat de dood van het fysieke lichaam niet het einde is.
- Karma Yoga: Krishna moedigt Arjuna aan om te handelen zonder gehechtheid aan de resultaten (Nishkama Karma) en zijn plicht te vervullen met een gelijkmoedige geest.
- Bhakti Yoga: Krishna onthult zichzelf als de ultieme goddelijke manifestatie en moedigt Arjuna aan om zich volledig over te geven aan hem, en om door toewijding (bhakti) verlossing te bereiken.
- De Slag om Kurukshetra:
- Na het onderricht van Krishna herwint Arjuna zijn vastberadenheid en besluit hij deel te nemen aan de strijd. De oorlog begint met intense gevechten, waarbij beide legers zware verliezen lijden.
- Bhishma toont ongeëvenaarde moed en kracht op het slagveld en doodt talloze krijgers. Zijn aanwezigheid is zo overweldigend dat de Pandava’s wanhopig proberen een manier te vinden om hem te stoppen.
- Bhishma’s Onverslaanbaarheid en de Val:
- Bhishma is bijna onverslaanbaar vanwege zijn jarenlange ervaring en de zegen van zijn vader dat hij alleen zal sterven wanneer hij dat zelf wil. Uiteindelijk wendt Arjuna zich tot Shikhandi, de herboren Amba, die gezworen heeft Bhishma te doden. Bhishma weigert tegen Shikhandi te vechten omdat hij haar als vrouw beschouwt.
- Met Shikhandi als schild, slaagt Arjuna erin Bhishma te verwonden met een regen van pijlen, waardoor Bhishma neergaat. Hij kiest ervoor om op een bed van pijlen te rusten en te wachten op een gunstige tijd om zijn lichaam te verlaten.
- Het Wachten op Bhishma’s Dood:
- Terwijl Bhishma zwaargewond op het slagveld ligt, stopt de oorlog tijdelijk. Bhishma gebruikt deze tijd om de Pandava’s en Kaurava’s te onderwijzen over dharma en koninklijk bestuur. Hij besluit te sterven op de dag van Uttarayana (de winterzonnewende), de periode waarin de zon naar het noorden beweegt, wat gunstig wordt geacht voor de dood.
Betekenis:
Bhishma Parva markeert het begin van de verschrikkelijke strijd die de rest van de Mahabharata zal domineren. Dit Parva is vooral belangrijk vanwege de Bhagavad Gita, die niet alleen de kern van de Mahabharata vormt, maar ook een van de belangrijkste spirituele en filosofische teksten in de wereldliteratuur is. Het thema van dharma, de plicht om rechtvaardigheid te handhaven, en het belang van handelen zonder gehechtheid aan de uitkomst, zijn centrale lessen die Krishna aan Arjuna onderwijst. Bhishma Parva benadrukt ook de tragische complexiteit van de oorlog, waar zelfs de meest nobele krijgers, zoals Bhishma, verstrikt raken in de morele dilemma’s van hun tijd.
